سوالات

سل چیست؟

سل چیست؟

سل یک مرض است که از مایکوباکتریوم بوجود می آید.


انتقال توبرکلوز

سل چگونه پخش می شود؟

سل از طریق هوا از یک نفر به دیگری منتقل می‌شود. باکتری‌های سل در هوا آزاد می‌شوند زمانی که فردی با بیماری سل در ریه صحبت، سرفه، عطسه یا آواز می‌خواند. افراد دیگری که در همان اتاق هستند، ممکن است با تنفس این هوا، باکتری‌ها را به ریه خود جذب کرده و به عفونت بیفتند. اعضای خانواده که در یک خانه زندگی می‌کنند، بیشترین احتمال عفونت را دارند.

یا می‌توانم در صورت تمیز کردن خانه بیمار مبتلا به سل که به شفاخانه رفته بود، به عفونت مبتلا شوم؟

سل طریق ظروف، نوشیدنی‌ها، غذاها یا لمس سطوح منتشر نمی‌شود. باکتری‌های سل آزاد می‌شوند و به هوا رها می‌شوند زمانی که فردی با بیماری سل ریه حرف می‌زند، سرفه می‌کند، عطسه می‌کند یا می‌خواند. دیگر افراد که در همان محیط داخلی (مانند اتاق یا آپارتمان) اقامت دارند، ممکن است زمانی که این هوا را تنفس می‌کنند، باکتری‌ها را در ریه خود به دست آورده و به عفونت بیفتند. پس از اینکه فرد بیمار اتاق را ترک کرد، باکتری‌های سل برای ساعت‌ها در هوای اتاق باقی می‌مانند، به خصوص در محیط‌های کوچک با تهویه‌ی نامناسب. اگر فرد بیمار ساعت‌ها پیش از این اتاق را ترک کرده باشد یا اتاق تهویه شده باشد، هیچ خطری برای شخصی که اتاق را تمیز می‌کند وجود ندارد.

می‌توانم با دست دادن یا آغوش کردن فردی که بیماری سل دارد، به آن بیماری مبتلا شوم؟

خیر. بیماری سل از طریق لمس یا تماس با پوست گسترش نمی‌یابد. به بالا نگاه کنید: چگونه بیماری سل گسترش میابد؟

آیا من بنابر استفاده ابزار ترانسپورتی عامه که توسط یک مریض توبرکلوز شش نیز استفاده شده باشد، به این مرض گرفتار خواهم شد؟

در سفرهای روزمره، کوتاه به مدت چند روز با بس یا قطار، خطر ابتلا به سل کم است. اما اگر شما به طور مکرر با یک فرد بیمار سل در همان بس یا قطار سفر کنید، خطر ابتلا بیشتر می‌شود. در صورت سفر با طیاره، افرادی که در پروازهای 8 ساعت یا بیشتر حضور دارند، با خطر بیشتری مواجه هستند. افرادی که در دو ردیف جلوتر و عقبتر از فرد بیمار سل نشسته‌اند، خطر بیشتری دارند. مسئولان بیماریهای عفونی می‌توانند افرادی که در این شرایط بوده‌اند، را پیدا کرده و با آن‌ها تماس بگیرند

آیا برای تشخیص عفونت سل تستی وجود دارد؟

فقط یک شیوه معاینات خوب برای تشخیص عفونت توبرکلوز وجود ندارد. دو معاینه انجام می شود:  معاینات جلد (تست پوستی توبرکولین مانتو، TST). معاینات که به اساس توسعه های ملی راه اندازی می گردد.

آیا تمام مریضان سل این مرض را انتقال می دهند؟

در عمل، فقط فردی که بیماری سل ریه دارد می‌تواند آن را گسترش دهد. فرد مریض به راحتی دیگران را آلوده می‌کند اگر در شش هایش باکتری وجود داشته باشد یا در بلغم او باکتری تشخیص گردد،  می تواند به آسانی برای دیگران سل را منتقل بسازد.

آیا همه افرادی که با یک بیمار سل تماس داشته‌اند، آلوده می‌شوند؟

نخیر. توبرکلوز به آسانی سرایت نمی کند. تنها یک سوم افرادی که با یک فرد بیمار سل در تماس نزدیک و طولانی بوده‌اند، آلوده می‌شوند. اعضای خانواده که با هم زندگی می‌کنند در بالاترین خطر هستند. تنها بخشی از افراد آلوده به بیماری سل مبتلا به آن می‌شوند.

آیا عفونت توبرکلوز را می توان تداوی کرد؟

بلی، این امکان دارد تا عفونت توبرکلوز را با دوا تداوی کرد.  در فنلند، برای کسانیکه با مریضان سل در تماس بوده و پایین تر از 16 سال عمر دارند، دوا داده می شود. به برخی از بزرگسالان نیز ممکن است طبق توصیه‌های ملی دوا تجویز شود.


تشخیص مرض توبرکلوز

مرض توبرکلوز چگونه تشخیص داده میشود؟

توبرکولوز ریه معمولاً توسط رادیوگرافی قفسه سینه (اشعه ایکس) تشخیص داده می‌شود و با آزمایشات تفصیلی اسپیوتوم (ترشحات ریه) تایید می‌شود. با استفاده از روش رنگ‌آمیزی و بررسی زیر میکروسکوپی اسپیوتوم، می‌توان باکتری‌ها را در اسپیوتوم شناسایی کرد. اگر باکتری توبرکولوز در کشت رشد کند، تشخیص تایید می‌شود. گاهی اوقات لازم است برونکوسکوپی یا توموگرافی محاسباتی (CT) ریه انجام شود.

کودکان کوچک اسپیوتوم را نمی‌توانند مانند بزرگ‌ترها تولید کنند و از این رو، نمونه‌ای برای رنگ‌آمیزی و کشت‌سازی از طریق خودکشش معده گرفته می‌شود. این کار در بیمارستان انجام می‌شود.

زمان بررسی توبرکولوز در محل‌هایی به جز ریه از تکنیک‌های تصویربرداری مختلف استفاده می‌شود. به علاوه، نمونه‌ای از بافت یا عصاره از محل بدن که بیماری در آنجا قرار دارد گرفته و بررسی می‌شود.

مریض در کجا معاینه میشود؟

مکان بررسی به وابستگی به شرایط و علائم بیمار متغیر است. اشعه ایکس سینه می‌تواند در مراکز اولیه بهداشتی انجام شود، مانند ایستگاه بهداشتی. نمونه‌های اسپوتوم می‌توانند در خانه در طی سه صبح متوالی جمع‌آوری شوند.

تشخیص و درمان همیشه در بیمارستان در مراکز متخصصین بهداشتی آغاز می‌شود. کودکان زیر ۱۶ سال در کلینیک و بخش‌های کودکان در بیمارستان مورد بررسی قرار می‌گیرند. بزرگ‌ترها در بخش‌های مختلف بر اساس علائم خود بررسی می‌شوند. به عنوان مثال، اگر سل ریه مشکوک باشد، بررسی‌ها در بخش مطب برون‌بیماری یا بخش کلینیک ریه انجام می‌شود. اگر سل گره‌های لنفاوی گردن مشکوک باشد، یک متخصص گوش بیمار را بررسی می‌کند.


مرض توبرکلوز

آیا ابتلا به سل به خاطر اشتباه شخصی من است؟

نخیر، بدون در نظر داشت نژاد، جنس، سن، پیشه و حالت اجتماعی، هر کسیکه به این مرض مبتلا شود، آنرا انکشاف می دهد.

آیا تمام کسانیکه در تماس نزدیک با مریض توبرکلوز بوده اند به این مرض مبتلا گردیده اند؟

نخیر. از ده جوان یا بزرگسال صحتمند که مبتلا میشوند، یک تن آن به توبرکلوز قابل انکشاف مبتلا می گردد. تقریباً در نیم آنها در بین دو سال علایم این مرضی دیده می شود. نیم دیگر آنها توبرکلوز را در آینده های زندگی شان تجربه خواهند کرد.

آیا اطفال یا جوانان راحت تر از بزرگسالان به این مریضی مبتلا می شوند؟

بله. نوزادان و کودکان جوان یک سیستم ایمنی ضعیف دارند. اگر با باکتری توبرکولوز (TB) عفونت کنند، ممکن است به سرعت بیمار شوند و بیماری ممکن است تهدیدی برای زندگی آنها باشد. همچنین افراد جوان، حدود 15-20 ساله، خطر بیشتری از ابتلا به بیماری توبرکولوز دارند نسبت به بزرگترها.

چگونه بیماری‌ها یا داروها که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند، بر ریسک ابتلا به بیماری توبرکولوز تأثیر می‌گذارند؟

بعضی از بیماری‌ها یا درمان‌های دارویی می‌توانند سیستم ایمنی را ضعیف کنند. وقتی سیستم ایمنی فرد ضعیف می‌شود، بدن نمی‌تواند با باکتری‌های توبرکولوز به خوبی مقابله کند. اگر باکتری‌ها در بدن افرازش کنند، ممکن است بیماری توبرکولوز بروز کند. به همین دلیل احتمال ابتلا به بیماری توبرکولوز در این افراد بیشتر است.

چرا این مهم است که از مبتلا شدن به ویروس اچ ای وی باخبر شویم؟

چرا که عفونت اچ‌آی‌وی (HIV) سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند، افراد مبتلا به عفونت توبرکولوز و اچ‌آی‌وی دارای خطر بسیار بالایی برای ابتلا به بیماری توبرکولوز در طول عمر خود هستند.

آیا بیماران مبتلا به بیماری توبرکولوز (TB) برای اچ ای وی (HIV) آزمایش می‌شوند؟

آزمایش اف ای وی به طور روزمره از هر بیمار توبرکولوز گرفته می‌شود.

آیا بیماری توبرکولوز در افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی مشابه بقیه افراد است؟

افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی به احتمال بیشتری در مقایسه با افرادی که اچ‌آی‌وی ندارند، عفونت توبرکولوز در مناطقی غیر از ریه‌ها دارند. اگر عفونت اچ‌آی‌وی در فرد درمان نشده باقی مانده و شخص به وضعیت ایدز برسد، بیماری توبرکولوز ممکن است به سرعت بروز کند. این بیماری می‌تواند به سرعت در سراسر بدن گسترش یابد و بسیار شدید باشد.

چقدر زود پس از ابتلا به باکتری توبرکولوز، علائم بیماری توبرکولوز ظاهر می‌شوند؟

این به سن شخص، سیستم ایمنی او و در مورد کودکان کوچک به علت واکسیناسیون BCG متغیر است. کودکان کمتر از پنج سال که واکسیناسیون BCG را دریافت نکرده‌اند، ممکن است به سرعت بیمار شوند (حتی یک ماه پس از ابتلا به باکتری توبرکولوز).

بزرگ‌ترهایی که سیستم ایمنی طبیعی دارند ممکن است علائم را در 6 تا 12 ماه پس از ابتلا به توبرکولوز تجربه کنند، اما تأخیر ممکن است دهه‌ها طول بکشد. باکتری‌های توبرکولوز ممکن است در بدن خوابیده باشند (عفونت توبرکولوز خفیف) و عفونت بعداً به بیماری توبرکولوز تبدیل شود هنگامی که سیستم ایمنی آنها به علت پیری، بیماری‌ها یا داروها ضعیف می‌شود.

بیماری توبرکولوز کدام قسمت از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

باکتری‌های توبرکولوز می‌توانند التهاب در هر عضوی ایجاد کنند، اما بیشتر اوقات ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. دو سوم موارد توبرکولوز موارد توبرکولوز ریه است.

متداول‌ترین نوع توبرکولوز در محل‌های دیگر به جز ریه‌ها توبرکولوز گره‌های لنفاوی است. فرد مبتلا به توبرکولوز ممکن است همزمان هم توبرکولوز ریه داشته باشد و هم توبرکولوز در محل‌های دیگر از ریه.

علائم توبرکولوز چیست؟

علائم عمومی بیماری توبرکولوز شامل از دست دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی، تعریق شدید در شب، سرماخوردگی یا تب می‌شوند. در مورد کودکان، توبرکولوز ممکن است به صورت رشد نامناسب و توسعه نادرست ظاهر شود.

علائم محلی بیماری توبرکولوز به نحوی است که به کدام قسمت از بدن تأثیر می‌گذارد. مهمترین علامت توبرکولوز ریه، سرفه است که بیش از سه هفته طول می‌کشد. با گذر زمان، سرفه ممکن است شدیدتری تبدیل شود. فرد ممکن است ترشحات زرد، قهوه‌ای یا دارای اثر خون با سرفه تخلیه کند.

اگر شخصی توبرکولوز گره‌های لنفاوی دارد، غده ملتهب بزرگتر می‌شود. معمولاً گره لنفاوی مبتلا در گردن واقع می‌شود، اما می‌تواند همچنین در بیابان‌ها یا در شکم بیابان‌ها باشد. به طور معمول، چنین گره لنفاوی معمولاً درد نمی‌آورد و احساس محکمی دارد. با پیشرفت بیماری، گره می‌تواند نرم و قرمز شود و درد داشته باشد. گاهی اوقات یک گره لنفاوی که به عضله تبدیل شده است، ممکن است پاره شود و عصاره‌ای به پوست منتقل کند.


تداوی مرض توبرکلوز

توبرکلوز چگونه تداوی می گردد؟

بیماری سل همیشه در ابتدا با ترکیبی از چهار دارو درمان می‌شود. داروهای اصلی سل شامل ریفامپیسین، ایزونیازید، پیرازینامید، اتامبوتول و استرپتومایسین هستند. آخری یک آنتی‌بیوتیک است که به عضله تزریق می‌شود.

مقدار داروها بر اساس وزن بیمار تجویز می‌شود. داروهای سل باید به طور منظم هر روز در معده خالی مصرف شوند. این کار همیشه آسان نیست. به همین دلیل در فنلند، یک کارگر ماهر حضور دارد تا بیمار در مصرف دارو حمایت کند. در عین حال، کارگر اطمینان حاصل می‌کند که بیمار هر دوز دارو را بلعیده و اثرات جانبی ممکن را مشاهده می‌کند. هر فردی که به بیماری سل مبتلا شده است، حق دریافت این نوع درمان مشاهده‌شده را دارد. اگر بیمار به تنهایی درمان را متوقف کند یا گاه به گاه برخی از داروها را نخورد، ممکن است منجر به توسعه نسلی از باکتری‌های مقاوم به داروهای سل شود.

درمان سل عادی که حساس به داروهای اصلی سل است، حداقل شش ماه طول می‌کشد. اگر بیماری شدید باشد، درمان ممکن است بیشتر طول بکشد. در موارد عادی، در دو ماه اول از چهار دارو استفاده می‌شود، سپس دو دارو.

تداوی مرض توبرکلوز چقدر هزینه در بر دارد؟

توبرکولوز به طور کلی یک بیماری انتقالی و خطرناک است. طبق قانون بیماری‌های واگیر، درمان توبرکولوز و آزمون‌های مورد نیاز برای تشخیص توبرکولوز در صورت شک به صورت رایگان برای بیمار در فنلند ارائه می‌شود.

آیا توبرکلوز قابل معالجه است؟

مرض توبرکلوز می تواند با دارو های ‏مدرن و جدید تداوی گردد، اگر تداوی به اندازه کافی زود شروع شود.‏

تداوی توبرکلوز مقاومت در مقابل دوا دشوار است، به دلیل کمبود دوای موثر. از بین ‏سه مریض که مقاومت در مقابل دوای ‏توبرکلوز دارند، دو تن آن در نتیجه تداوی ‏توبرکلوز درازمدت (دو سال) صحت یاب ‏می شوند. ‏

آیا مرض توبرکلوز می تواند ‏کدام یک از اعضای بدنم را ‏برای دائم آسیب دهد؟

اکثریت مریضان کاملاً خوب خواهند شد. ‏اگر شروع تداوی به تاخیر گذاشته شد یا دوام ‏کرد، توبرکلوز آسیب های بزرگتر در بدن ‏بطور مثال در شش ها بوجود می آورد. ‏امکان دارد که بدن تان دوباره کاملاً صحتمند ‏نشود. بعضی اوقات برای شفاء کامل ضرورت است عملیات انجام داده شود.

آیا من می توانم صحت یابی ‏خودم از توبرکلوز را تحت ‏تاثیر قرار بدهم؟

بلی، شما می توانید. تمام ‏رهنمود های داکتر یا نرس را ‏تعقیب نماید. قسمت تداوی که ‏مربوط به خود شماست را ‏درست انجام بدهید.

آیا حین تداوی توبرکلوز ‏به تغذیه خود توجه داشته ‏باشم؟

بلی. برای دریافت انرژی ‏مورد نیاز بدن، شما باید ‏خوب غذا بخورید. اگر شما ‏درست تغذیه نکنید و وزن زیادی از دست بدهید، ‏بخش تغذیه شفاخانه می تواند ‏برای شما یک برنامه غذایی ‏درست کند. ‏

من چوقت می توانم فعالیت های ورزشی را دوباره شروع کنم؟

توبرکولوز با خستگی مرتبط است که به تدریج با بهبود وضعیت فرد کاهش می‌یابد. در ابتدای درمان، لازم است استراحت کنید. قدم زدن روزانه با یک سرعت کم ممکن است هر چه زودتر انجام شود، به شرطی که احساس کنید قدرت خروج به بیرون رفتن  را دارید. پزشک شما دستورات خاص‌تری در مورد چگونگی افزایش تمرینات فیزیکی به شما خواهد داد.

زمانیکه تحت تداوی توبرکلوز قرار داشته باشم، آیا می توان رابطه جنسی داشت؟

بله شما می توانید. این مهم است که به یاد داشته باشید که در اول تداوی شما احساس خستگی زیاد دارید باشید که بنابر همین دلیل رابطه جنسی برایتان دلچسپ نخواهد بود.

آیا من حین تداوی توبرکلوز می توانم باردار یا حامله شوم؟

توصیه می‌شود که در حالت درمان توبرکولوز (TB) از بارداری پرهیز شود. داروهای توبرکولوز نیز بر روی جنین تأثیر می‌گذارند و برخی از داروها در دوران بارداری ایمن نیستند. زنانی که در سن باروری هستند و دچار بیماری توبرکولوز هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند تا در دوران درمان توبرکولوز به دنبال یافتن روش مناسبی برای کنترل تولید باروری باشند. اثربخشی قرص‌های ضد بارداری به دلیل داروهای توبرکولوز ضعیفتر می‌شود و نمی‌توانید به آن‌ها به عنوان یک روش کنترل تولید حاملگی در طول درمان توبرکولوز اعتماد کنید.

توبرکولوز مقاوم به داروها چیست؟

استفاده نادرست از داروهای ضد توبرکولوز می‌تواند مقاومت دارویی ایجاد کند. این به این معناست که در ابتدا توبرکولوز حساس به دارو با تنها یک یا دو دارو درمان می‌شود، یا درمان به مدت کوتاهی انجام می‌شود یا درمان بارها قطع شده است. بیماری ناشی از باکتری‌های توبرکولوز مقاوم به دارو به داروهای معمول و استاندارد ضد توبرکولوز پاسخ نمی‌دهد. توبرکولوز مقاوم ممکن است به همان روشی که توبرکولوز حساس به دارو منتقل می‌شود، منتقل شود.

توبرکولوز مقاوم چند دارویی یا MDR-TB، یک نوع توبرکولوز است که توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شود که به ایزونیازید و ریفامپیسین، دو قوی‌ترین بهترین داروهای ضد توبرکولوز، پاسخ نمی‌دهند. توبرکولوز مقاوم به داروهای گسترده‌تر یا XDR-TB، یک نوع توبرکولوز مقاوم به چند دارو است که به حتی کمترین داروهای موجود پاسخ می‌دهد، از جمله موثرترین داروهای ضد توبرکولوز خط دوم.

توبرکولوز مقاوم به داروهای چندگانه در سراسر جهان یافت می‌شود. بیش از نیمی از موارد این نوع توبرکولوز در هند، چین و اتحاد جماهیر شوروی قدیمی گزارش شده است. در فنلاند، هر سال کمتر از ده مورد جدید توبرکولوز مقاوم به دارو گزارش می‌شود.

چگونه توبرکولوز مقاوم به داروها درمان می‌شود؟

اگر بیمار دارای توبرکولوز مقاوم به دواهای چندگانه (MDR) یا توبرکولوز مقاوم به دواهای گسترده (XDR) باشد، او با ترکیبی از پنج یا شش دوا درمان می‌شود. معمولاً مدت درمان در این موارد دو سال است.


انزوا

آیا امکان دارد تا یک شخص را بدون اینکه خودش بخواهد به اتاق ایزوله بستری شود؟

بله، این امکان وجود دارد. طبق قانون بیماری‌های معدی، تصمیم برای جدا کردن اجباری می‌تواند به مدت دو ماه از زمان اتخاذ تصمیم اجرا شود.

به حالت انزوا کشانیدن غیر عمدی چوقت استفاده می شود؟

انزوا کردن اجباری باید مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال زمانی که یک بیمار دچار بیماری توبرکولوز عفونی است و به صورت مکرر درمان را قطع کرده است.